رشد سه‌ ساله‌ ها و دوره‌ های حساس آن

رشد کودک

همچنانکه دامنۀ توجه کودک سه سالۀ شما رشد می‌کند و مهارت‌های کلامی بیشتری پرورش می‌یابند، آنها بهتر قادر به حرف‌شنوی و ابراز نیازها، احساسات و افکار خودشان می‌شوند. با این حال، مسیر گذر یک کودک نوپا به یک کودک پیش‌دبستانی، غالباً می‌تواند کمی ناهموار باشد. انتظار کمی بهم‌ریختگی و بهانه‌گیری را داشته باشید اما بدانید اینها به همراه روح خلاق و رفتار بچگانه‌ای خواهد بود که باعث شادمانی نیز خواهد شد.

رشد جسمی

سه‌ساله‌ها نه تنها قد و وزنشان رشد می‌کند بلکه مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت را به دقت تنظیم می‌کنند. کسب این مهارت‌ها هم به مانند چیزهای دیگر در هر کودک و با هر سن و توانایی، متفاوت خواهد بود. همچنانکه کودک سه‌سالۀ شما رشد می‌کند، بیشتر دربارۀ بدن خود و چگونگی کنترل آن می‌آموزد. تعادل آنها با تمرین بهتر می‌شود و کودک شما قادر به انجام کارهایی خواهد شد که قبل از آن نمی‌توانست انجام دهد.

مراحل اصلی

• مهارت‌های حرکتی درشت: بیشتر سه‌ساله‌ها می‌توانند روی یک خط راه بروند، تعادل خود را روی چوب موازنه حفظ کنند، بپرند و گام‌های سریع بردارند، و به عقب راه بروند. آنها معمولاً می‌توانند سه‌چرخه را پدال بزنند، یک توپ بزرگ را بگیرند، و با دو پا بپرند.
• مهارت‌های حرکتی ظریف: با رسیدن به سه سالگی، بچه‌ها معمولاً می‌توانند دستان خود را شسته و خشک کنند، لباسشان را با کمی کمک بپوشند، و کتاب را ورق بزنند. بیشتر بچه‌های پیش‌دبستانی می‌توانند یک قلم را با انگشتانشان و نه با مشتشان نگه دارند.
• نکات اصلی: همچنین بیشتر سه‌ساله‌ها برای یادگیری توالت رفتن آماده هستند.

توصیه برای فرزندپروری

بله، از پس تمام آن دویدن‌ها، بالا رفتن‌ها، پریدن‌ها و حرکت‌های بدون توقف برآمدن، می‌تواند سخت باشد. ممکن است بخواهید به سه‌سالۀ خود بگویید «دیگه تکون نخور!»، اما فراهم کردن آزادی برای دویدن، بالا رفتن و پریدن بچه‌ها ضروری است. بچه‌های پیش‌دبستانی نیاز دارند مهارت‌های فیزیکی خود را تمرین کنند تا بتوانند تعادل و هماهنگی بهتری داشته باشند.

رشد عاطفی

از آنجا که کودک شما مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا را یاد می‌گیرد، قشقرق به راه انداختن‌ها معمولاً در این سن اوج می‌گیرد. پس اگرچه ممکن است سه‌سالۀ شما بر استقلال اصرار داشته باشد، وقتی فرصت انجام کاری به خودش داده می‌شود، کنار آمدن با ناکامی برایش سخت است. برای بعضی سه‌ساله‌ها، جدایی از مراقبانشان سخت است. پس وقتی کودک خود را به مهدکودک می‌برید ممکن است گریه کند یا بخاطر رفتن به مرکز مراقبت از کودکان ابراز ناراحتی کند حتی اگر آنجا را دوست داشته باشد.

مراحل اصلی

• یاد می‌گیرد تقسیم کند و نوبت را رعایت کند، اما ممکن است همیشه از انجام این کار خوشش نیاید.
• شروع به فهمیدن عواطف خود و دیگران می‌کند. کودک شما ممکن است از ابرازهای ساده‌ای مانند «من عصبانی‌ام»، «من ناراحتم» یا «من خوشحالم» استفاده کند تا به شما بگوید چه احساسی دارد.

توصیه برای فرزندپروری

از کلمات مربوط به احساسات مثل ناراحت، عصبانی، و خوشحال، در محاورات روزمرۀ خود با کودکتان استفاده کنید. ساخت واژگان عاطفی کودکتان، به نحو آسان‌تری به او می‌آموزد که چگونه از کلماتش می‌تواند برای ابرازحالت‌ های درونی خود استفاده کند.

 

رشد اجتماعی

حوالی تولد سه سالگی فرزندتان، ممکن است متوجه تغییری در چگونگی تعامل او با دیگر کودکان شوید. غالباً این موضوع در جایی رخ می‌دهد که بسیاری از کودکان از بازی موازی (که در آن کودکان در کنار هم بازی می‌کنند) فاصله می‌گیرند و به بازی تعاملی یا گروهی روی می‌آورند (که در آن با دیگران بازی کرده و همکاری می‌کنند). این یعنی آنها همچنین نیاز به کمک دارند تا چگونگی مدیریت این روابط را یاد بگیرند. و در حالی که ممکن است فرد بزرگسال خاصی در زندگی کودک شما وجود داشته باشد که کودکتان تحمل دوری او را نداشته باشد، سه‌ساله‌ها قادر به شروع ایجاد روابط دوستی واقعی با دوستان جدید (گاهی هم دوستان تخیلی) هستند. بچه‌های پیش‌دبستانی از چیزهایی که دوست دارند تاثیر می‌گیرند. بنابراین معمولاً از شخصیت‌های مورد علاقه‌شان در تلویزیون یا کتاب‌ها هم تقلید می‌کنند.

مراحل اصلی

• وقتی کسی صدمه می‌بیند یا ناراحت است، احساس همدردی می‌کند و ممکن است حتی بخواهد به فرد آرامش دهد.
• اگر احساس کند دوست یا خواهر و برادرش به او ظلم کرده‌اند، ممکن است پیش شما از او بدگویی کند.
• خودش به دیگران محبت نشان می‌دهد (بدون اینکه شما یادآوری کنید).

توصیه برای فرزندپروری

فرزندتان شروع به فهم تفاوت میان «مال من» و «مال تو» خواهد کرد، بنابراین ممکن است ببینید برایش سخت است که چیزی را با دوستانش سهیم شود. به جای مداخله و نظارت بر اینکه چه کسی با کدام وسیله بازی کند، بهتر است فرزندتان را تشویق کنید که خودش مسئله را حل کند. اگر یکی از آنها پرخاشگری کرد، مداخله کرده و وضعیت را مدیریت کنید.

رشد شناختی

 رشد شناختی یک کودک سه ساله تنها محدود به یادگیری الفبا یا شمردن اعداد نیست، بلکه کل فرایند یادگیری جذب اطلاعات را پوشش می‌دهد که شامل پرسیدن سوال، پردازش و فهم اطلاعات است. بیشتر سه ساله‌ها مانند اسفنج هستند و همۀ چیزهای اطرافشان را جذب می‌کنند. به عنوان والد، به آنها کمک کنید بدانند با آن اطلاعات چه کار کنند. از آنجا که حالا آنها قادرند برای مدت طولانی‌تری یک جا بنشینند و تمرکز کنند، می‌توانند چیزهای بیشتری از اطرافشان جذب کنند. ذهن و تخیل فرزندتان در این سن شکوفا خواهد شد. با رشد حافظه و شروع به فهم بیشتر دربارۀ جهان اطرافشان، باید انتظار سوالات بسیاری را داشته باشید. زمان‌هایی خواهد بود که نمی‌دانید چه جوابی بدهید. سعی کنید نسبت به سوالات پی‌درپی فرزندتان صبور باشید چون این روش کودکان برای یادگیری بیشتردربارۀ جهان است. دانستن اینکه فرزندتان واقعاً چه چیزی را می‌فهمد و چه چیزی را تازه باید یاد بگیرد، چالش‌برانگیزاست؛ اما اینها برخی از اهدافیست که می‌خواهید در پایان سه سالگی فرزندتان به آن ها برسید.

زبان و گفتار

 کودک شما حالا باید حداقل 300 کلمه در دایرۀ لغات خود داشته باشد و حتی تعداد کلمات بیشتری را بفهمد. نه تنها کودک شما باید با جملات ساده صحبت کند بلکه درک او نیز به شدت بیشتر شده و هر روز قوی‌تر می‌شود.

بازی

 همانطور که در بالا اشاره شد، فرزند سه سالۀ شما ممکن است به جای بازی موازی شروع به بازی گروهی با دیگر کودکان و پرورش روابط دوستی کند. بچه‌ها در این سن می‌توانند شروع به رعایت نوبت کنند؛ پس ممکن است ببینید فرزندتان در بازی‌ها یا فعالیت‌های ساده‌ای مشارکت می‌کند که نیازمند صبوری است.

مراحل اصلی

• از شنیدن خوانش کتاب‌ها لذت می‌برد و ممکن است حتی بخواهد خودش کتاب بخواند.
• رنگ‌ها و شکل‌های اصلی را تشخیص می‌دهد.
• حروف الفبا را می‌گوید.

توصیه برای فرزندپروری

 برای کمک به فرزندتان در تقویت مستمر رشد زبانی‌اش، تا حد امکان فرزندتان را در مکالمات مشارکت دهید. به سوالاتشان پاسخ دهید (سوالاتشان زیاد خواهد بود!) و خودتان هم کمی از او سوال بپرسید. برایش کتاب بخوانید و دربارۀ شخصیت‌ها و داستان صحبت کنید.

زنگ خطرهایی که در این سن باید جدی گرفته شود

همۀ سه‌ ساله‌ها با سرعت‌هایی نسبتاً متفاوت رشد می‌کنند. و غالباً بچه‌هایی که کمی عقب‌ترند، به زودی در نقطه‌ای در آینده به همسالانشان می‌پیوندند. با این حال، پیشنهاد مرکز پیشگیری و کنترل بیماری این است که در صورت وجود یکی از نشانه‌های زیر در فرزندتان، به پزشک اطفال مراجعه کنید:

• نمی‌تواند با اسباب بازی‌های ساده کار کند (مثل پگ‌بورد، پازل‌های ساده، دسته‌های چرخاندنی)
• ارتباط چشمی برقرار نمی‌کند
• با جملات کامل صحبت نمی‌کند
• دستورالعمل‌های ساده را متوجه نمی‌شود
• نمی‌خواهد با اسباب‌بازی‌ها یا با دیگر بچه‌ها بازی کند
• آب دهانش جاری می‌شود یا گفتار بسیار ناواضح دارد
• زیاد زمین می‌خورد یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها برایش سخت است
• مهارت‌هایی که داشت را از دست می‌دهد