نکاتی برای خواب بهتر کودکان

هیچ چیز شیرین تر از دیدن کودکی که به آرامی به خواب رفته است نیست. اما علی رغم این خواب شیرین، مغز کودکان به شدت روی فعالیت های رشدی مانند تثبیت حافظه (مثل فرایند نظم دادن به تجربیات و یادگیری چیزهایی که مهم است و فراموش کردن چیزهایی که اهمیت ندارد) کار می کند.

خواب امری حیاتی برای تمامی انسان هاست؛ اما برای کودکان از اهمیت ویژه تری برخوردار است؛ مثلا بیشترین زمانی که هورمون رشد در بدن کودکان ترشح می شود، اندکی پس از شروع خواب عمیق است.

بنابراین نمی توان اهمیت خوابیدن را نادیده گرفت؛ اما متاسفانه صرف دانستن این مسئله به این معنی نیست که فرزندتان خواب باکیفیتی دارد. به همین دلیل به نکاتی که می تواند موجب بهبود شرایط و کیفیت خواب فرزندتان شود می پردازیم:

1.یک برنامه خاص تعریف کنید

برای کارهایی که می خواهید قبل از خواب کودک انجام دهید یک طرح بنویسید. مثلا اگر فرزند نوزاد دارید، احتمالا با خواندن یک لالایی به خواب برود. اما برای کودکان بزرگ تر، از خودشان نیز کمک بخواهید. بگذارید آن ها تصمیم بگیرند که چه کتاب هایی را با یکدیگر بخوانید. از آن ها بپرسید که چه قصه هایی را بیشتر دوست دارند و به خواسته شان اهمیت دهید.(مطلب مزایای قصه خوانی و تأثیر آن بر کودکان را بخوانید.) سپس مراحل را به ترتیب مشخص کنید؛ مثلا پوشیدن لباس خواب، مسواک زدن، کتاب خواندن، در آغوش گرفتن همدیگر و خاموش کردن چراغ ها. هرشب قبل از شروع این روند آن را با یکدیگر مرور کنید. هنگامی کودکان با این روند ارتباط خوبی برقرار کنند، بیشتر آن را درونی می کنند و کمتر احتمال دارد تا خارج از این طرح عمل کنند.

2.مدت زمان باهم بودن

برخی کودکان به هنگام خوابیدن ناآرام می شوند، چرا که مشتاق توجه بیشتری از جانب مراقبین خود هستند. والدینی که شغل تمام وقت دارند، بعد از ظهر ها را به کودکان اختصاص می دهند. از طرفی زمانی که در طول تمام روز حضور داشته باشند ممکن است بچه ها برای احساس راحتی کردن به وجود همیشگی آن ها وابسته شوند. به هر جهت، بهتر است تا قبل از خواب زمانی را در نظر بگیرید و از کودک خود درباره تجربیاتی که در طول روز داشته بپرسید و بر نکات مثبت تمرکز کنید. برای نوزادان نیز زمانی را در حدود پنج یا ده دقیقه در نظر بگیرید و با آن ها ارتباط موثر چشمی برقرار کنید، برایشان شعر بخوانید و آن ها را نوازش کنید.

3.خاموش کردن وسایل الکترونیکی

استفاده کردن از وسایل الکترونیکی قبل از خواب اصلا ایده ی خوبی نیست؛ چرا که نور این وسایل مغز را تحت تاثیر قرار می دهد. این نور ممکن است بر ترشح هورمون سروتونین و ملاتونین که به هورمون خواب معروف است تاثیر بگذارد. در حالت ایده آل، کودکان باید حداقل یک تا دو ساعت قبل از خواب، وسایل الکترونیکی خود را خاموش کرده و کنار بگذارند. کودکانی که از صفحه نمایش این وسایل دور هستند، معمولا فعال تر خواهند بود و انرژی فیزیکی طبیعی خود را می سوزانند که باعث می شود شب هنگام بیشتر احساس خستگی و نیاز به خواب بکنند. در واقع، فعالیت آن ها در طول روز، می تواند بر شب آن ها تاثیر بگذارد.

اما سوالی که مطرح می شود این است که آیا استفاده از تکنولوژی های مربوط به خواب مثل برخی چراغ خواب ها که نور های مختلف و رنگی دارد  یا ساعت هایی که ساعت خواب را یادآوری می کند، مضر است؟ پاسخ این سوال منفی است چرا که اکثر این وسیله ها عاری از خطر هستند و به منظور تسهیل خواب کودکان ساخته شده اند.

4.شرایط محیطی را متناسب نگه دارید

خیلی مهم است که بهداشت به هنگام خواب تمرین شود. در تخت و اتاق خواب استراحت کنید. مطمئن شوید که اسباب بازی ها و وسایلی که موجب حواس پرتی کودک از خواب می شوند از اطراف اتاق جمع شده باشند. اگر تخت و اتاق خواب تداعی کننده خوابیدن و آرامش باشد، کودک با اشتیاق بیشتری با مسئله خوابیدن برخورد می کند. در واقع، هرچه ذهن بیشتر تمرین کند تا در یک محیط خاص استراحت کند و بخوابد، راحت تر می تواند به این هدف برسد.

5.شب های بی قراری

اگر فرزندتان شب بدی را پشت سر گذاشته است، به دنبال دلیل آن باشید. این بی قراری های شبانه می تواند ناشی از وحشت شبانه، راه رفتن در خواب و یا کابوس های شبانه باشد.

کابوس های شبانه خواب های بدی هستند که در مرحله خواب REM (Rapid Eye Movement یا حرکات مکرر چشم)، مرحله ای از فرآیند خواب که رویاها در آن اتفاق می افتند، نمایان می شوند و می تواند برای تمامی افراد در سنین مختلف اتفاق بیافتند. وجه تمایز کابوس این است که بیننده آن را به یاد می آورد.

اگر فرزندتان کابوس دیده است و یا شب قبل درست نخوابیده، صبح که بیدار می شود از او درباره دلیل این بی قراری بپرسید. اگر دلیل این بی قراری ها کابوس بود، تلاش کنید تا به آن ها در جهت تمرکز بر چیز های دیگر کمک کنید. به آن ها توضیح دهید که کابوس ها محصول تصورات ما هستند دلیل بی‌ قراری آن ها فقط دیدن کابوس بوده است.

از طرفی راه رفتن در خواب و وحشت های شبانه در خواب سبک رخ می دهد که بیننده آن ها را به یاد نمی آورد. اگر کودکتان زیاد این موارد را تجربه می کند بهتر است تا او را نزد یک متخصص کودک ببرید تا کیفیت خواب او بررسی شود.

آنچه در تمامی این روند مهم است، صبوری و آرامش والدین است. بهتر است تا تا سن تقریبا 4 سالگی، به کودک خوابیدن در زمان و مکان مناسب را یاد بدهید. زمان های نادرستی که از خواب بیدار می شوند آن ها را به تختخواب برگردانید. اگر علت از خواب پریدن کودک اضطراب بود، به او برای آرام شدن کمک کنید. در این مسیر ناامید نشوید، این فقط یک مرحله است و به زودی آن را پشت سر خواهید گذاشت.