اعتماد به نفس را از زمان تولد به فرزندتان آموزش دهید

همه والدین دوست دارند تا فرزندی با اعتماد به نفس پرورش دهند. فرزندی که از پس چالش های زندگی برمی آید و چیز های جدید را علیرغم امکان شکست، تجربه می کند. از آن جایی که این ویژگی ها خود به وجود نمی آیند، والدین باید زمینه لازم برای پرورش آن ها را از همان ماه های اول تولد فراهم کنند. کودکان با هم متفاوت اند. برخی به ظرافت و لطیفی یک گل هستند و برخی زمخت و قوی؛ اما هرچه باشند از همان روز اول عاشقشان می شویم. عشق بی قید و شرط و پذیرش، ریشه های اصلی عزت نفس هستند.

حتی نوزادان نیز می توانند با اعتماد به نفس باشند

چه کارهایی می توانیم در جهت رشد اعتماد به نفس کودکمان در زمان نوزادی انجام دهیم؟

روندی قابل پیش بینی را در پیش بگیرید

برای مثال، زمانی که کودک می داند بعد از حمام حتما به او غذا می دهید و بعد باید به تخت برود، هیچ نگرانی بابت اتفاقات آینده ندارد و اتفاقا با ذهنی باز بر یادگیری مهارت های جدید تمرکز می کند. مانند اینکه چگونه باید شکمش را از روی زمین بلند کرده و بخزد.

به نیازهای کودک پاسخ دهید

مشخص است که شما همواره این کار را انجام می دهید. همه آن زمان هایی که کودک گریه می کند و در آغوشش می کشید و گونه هایش را می بوسید، متوجه علاقه شما و اینکه چقدر حواستان به او هست، می شود. این بغل کردن لزوما برای ساکت کردن کودک نیست و قطعا نشان دهنده گوش کردن شما به نیاز های اوست. همه این رفتارها به کودک، احساس مهم بودن می دهند.

آن ها را با چالش های کوچک مواجه کنید

شور و اشتیاقی که با جمله ی “من توانستم” همراه است، ابزاری قدرتمند برای ایجاد اعتماد به نفس در کودک است. کودک 5 ماهه ای که تلاش می کند تا اسباب بازی های آویزان بالا سرش را در دست بگیرد و بالاخره  موفق می شود، میزان بالایی از هیجان را تجربه می کند. دفعه بعدی که دوباره او را در مکان قبلی می گذارید، جای اسباب بازی ها را جوری عوض کنید تا گرفتن آن ها علیرغم قابل اجرا بودن، به آسانی دفعه قبل نباشد. ممکن است که فرزندتان در ابتدا کمی آشفته شود اما به محض برآمدن از عهده این چالش و موفقیت در آن شروع به خندیدن می کند. این دقیقا همان روشی است که اعتماد به نفش کودک را پایه ریزی می کند. در واقع شما او را به سمتی هدایت می کنید که مدام احساس پیشرفت و بهتر شدن کند.

سماجت و ایستادگی کودک را تشویق کنید  

زمانی که کودک سعی در قرار دادن اشکال در جای درست و یا صاف ایستادن و امثال این ها می کند و موفق نمی شود، او را با جملاتی مثل “آفرین! تقریبا داری موفق می شوی، دوباره امتحان کن!”، تشویق کنید. این جملات باعث می شود تا کودک احساس امنیت و آرامش کرده و به ایجاد اعتماد به نفس در کودک کمک می کند. او را بعد از این تلاش ها و حتی ناکامی ها به آغوش بکشید تا احساس تعلق و شایستگی پیدا کند.

کودکان نوپا از طریق آزمون و خطا می آموزند

کودک شما تقریبا از حدود 18 ماهگی فردیت و جدا بودن خود از مادر را درک می کند. بعد از ادراک این موضوع، توجه او از «این چیست؟» به «آیا من در بازی کردن با این اسباب بازی خوب هستم؟» و «آیا اصلا این اسباب بازی را دوست دارم؟»، منعطف می شود.

در ادامه این آگاهی از خود، کودک به این که خودش همه کارها را انجام دهد، علاقه مند می شود و به عنوان مادر و پدر احتمالا با چالش هایی در برابر امتناع کودک از قبول کمک، حتی در مواردی که مهارت کافی ندارد، مواجه خواهید شد. روانشناسان معتقد اند که والدین نباید مسائل را برای کودک حل کنند و باید به او اجازه دهند تا خودش این کار را انجام دهد.

کاری که والدین باید انجام دهند، هدایت و راهنمایی کودک است. مثلا زمانی که فرزند دو ساله شما در کامل کردن یک پازل به مشکل خورده و کلافه است، نباید به طور مستقیم مداخله کنید؛ بلکه بهتر است به او برداشتن برخی قطعات اصلی را پیشنهاد دهید. مثلا « قطعاتی که شبیه به ابر هستند را می بینی؟».

زمانی که او در نهایت توانست خودش تکه درست را سر جایش بگذارد، لبخند رضایت و خشنودی روی لب هایش پدیدار می شود. همین امر در مورد پاسخ دادن به سوالات از طرف او نیز صدق می کند. مثلا اگر از کودک سه ساله شما سوال شود که آب پرتقال می خواهد یا سیب، نباید به جای او پاسخ دهید و یا پاسخ هایی که با خجالت می دهد را برای طرف مقابل ترجمه کنید. درواقع زمان هایی که کودک را از این نوع مهلکه ها نجات می دهیم، به اعتماد به نفس او آسیب می زنیم.

به علاوه در تعریف و تمجید از کودک زیاده روی نکنید. این نوع تمجیدها اثر منفی دارند. اگر بابت هر کاری که انجام می دهد برایش کف بزنید، این باور غلط در ذهنش جای می گیرد که هرکاری که می کند شگفت انگیز است. باوری که بعد ها در مدرسه و آینده باعث ایجاد مشکل می شود؛ چرا که درست بودن این باور برای کودک زیر سوال می رود و دچار تعارضات شدید می شود. تشویق های زیاد باعث می شود تا او برای هر کاری که انجام می دهد، به واکنش های مثبت دیگران وابسته باشد.

پس اگر برای اولین و دومین قدم هایی که توانست راه برود کف زدید، برای سومین و چهارمین قدم ها لزومی به تشویق شدید نیست. مگر زمانی که یک مسیر نسبتا بیشتری را تا آخر اتاق راه می رود. در این زمان کودک تشویق به امتحان کارهای جدید تر و سخت تر، حتی با وجود ریسک شکست، می کند.

تغییر دیگری که بعد از هجده ماهگی و با رشد مهارت های حرکتی صورت می گیرد، افزایش علاقه مندی به ریسک کردن و خطر است. مثلا می بینید که در زمین بازی به بالا رفتن از بلندترین سرسره و وسایل بازی علاقه پیدا می کند. در این مواقع ترس را در چهره فرزندتان می بینید؛ اما قطعا متوجه احساس غروری که دارد خواهید شد. نزدیک او بمانید و همانطور که مراقبش هستید، او را تشویق کنید و حتی اگر نتوانست موفق شود، قطعا در تلاش های بعدی از تجربیات این شکست استفاده خواهد کرد. داشتن یک چتر نجات به افراد جرات پریدن می دهد. اتفاقات کودکی به ما یاد می دهند تا در برابر ناامیدی ها خوشبین باشیم و به محض درک آن، دیگر هچ چالشی آنقدر بزرگ و سخت به نظر نمی رسد.

تقویت کننده های اعتماد به نفس

همه والدین دوست دارند تا فرزندشان اعتماد به نفس کافی برای موفقیت در تحصیل و زندگی را دارا باشد و بتواند از پس مشکلات و موانع بر بیاید و در شرایط تحت فشار خود را نبازد. به همین منظور در ادامه به کارهایی که نباید در قبال کودک انجام دهید و همچنین برخی جملاتی که اصلا نباید زده شوند، پرداخته ایم.

 در نظم و انضباط زیاده روی نکنید

هدف از انضباط، کمک به درست رفتار کردن کودک بدون حضور شما و همچنین یادگیری از اشتباهاتش است. هر تخلفی نیاز به وقفه ندارد و تمام قوانین باید شامل یک لحظه قابل آموزش باشد که در آن به فرزند خود نشان دهید که او باید چه کاری را متفاوت انجام می داد.

از کودک در برابر تمام نا امیدی ها و ناملایمات محافظت نکنید

ناامیدی ها، ناملایمات، شکست ها و اشتباهات به ما یاد می دهند تا چگونه در برابر خواسته های زندگی انعطاف پذیر باشیم.

برای کودک هرکاری را انجام ندهید

مشخص است که کودک اولین بار هایی که قرار است به تنهایی غذا بخورد آشفته است اما به مرور زمان یاد می گیرد تا چگونه از پس آن بر بیاید. اشتباه کردن بخشی از راه رسیدن به حل مسئله است. اجتناب کردن از این تله ها زمان بیشتری را برای کارهای مهمی مانند کمک به فرزندتان برای کشف مهارت هایش در اختیار شما قرار می دهد.

موانع رشد اعتماد به نفس

به دنیا آمدن فرزند بعدی، رفتن یکی از مراقبین اصلی یا پرستار محبوب کودک و ارائه آموزش های مربوط به دستشویی رفتن و شستشو، همگی می توانند از عوامل تاثیر گذار در ایجاد اعتماد به نفس در کودک باشند. بنابراین مدیریت کردن این موارد بسیار مهم است.

احساسات فرزندتان را بپذیرید

به کودک بفهمانید که احساس ناراحتی، عصبانیت و آشفتگی طبیعی هستند و از ابراز کردن آن ها خجالت نکشد.

به یکباره تغییرات زیادی ایجاد نکنید

مثلا اگر فرزند نوپایتان تازه به پرستار جدیدش عادت کرده است، برای مدتی آموزش های دستشویی رفتن را به تعویق بیندازید.

انتظار مقداری پسرفت را داشته باشید

اگر ناگهان فرزندتان از موضع «خودم می توانم» به «لطفا به من غذا بده» تغییر کرد، نگران نباشید و نیاز او به بچه بودن را ارضا کنید. اگر اجازه ندهید که این مسئله به یک جنگ قدرت تبدیل شود، به احتمال زیاد دوباره به موضع من کودک بزرگی هستم، برمی گردد.