آموزش مهارت حل مسئله به کودکان

اگر فرزند شما نمی تواند تکالیف ریاضی خود را حل کند، اگر ناهار خود را فراموش کرده، مهارت حل مسئله کلید کمک به او در مدیریت زندگی است. مطالعات روانشناسی کودک نشان می دهد کودکانی که مهارت حل مسئله ندارند، ممکن است در معرض خطر بیشتری در زمینه ی افسردگی و خودکشی قرار بگیرند. (مطلب تجارب دوران کودکی و پرخاشگری در بزرگسالی را بخوانید.)

شما می توانید آموزش مهارت های اساسی حل مسئله را در دوران پیش دبستانی آغاز کنید و به فرزند خود کمک کنید تا مهارت های خود را در دبیرستان و سال های بعد از آن تقویت کند. کودکان هر روزه با مسائل و مشکلات متعددی در مدرسه، کلاس‌ های ورزشی و… مواجه می‌ شوند و غالبا به جای حل مسئله، از آن فرار می‌ کنند. درحالی که می‌ توانند انرژی و زمانی را که صرف فرار از مشکلات می‌ کنند، روی حل مشکل صرف کنند.

مهارت حل مسئله

توانایی حل مسئله یکی از مهارت های اساسی زندگی است. حل مسئله در واقع استفاده از منطق برای درک شرایط و دستیابی به یک راه حل هوشمندانه است. در حقیقت، افرادی که از مهارت حل مسئله برخوردارند می توانند مشکلات احتمالی آینده را پیش بینی کنند و برای جلوگیری از آن ها یا کاهش اثرات منفی این مشکلات، بهترین اقدام را انجام دهند.

چرا مهارت حل مسئله مهم است؟

کودکان هر روز با مشکلات مختلفی روبرو می شوند، از مشکلات تحصیلی گرفته تا مشکلاتی در زمینه ورزش. اما تعداد کمی از آن ها فرمولی برای حل این مشکلات دارند. کودکانی که مهارت حل مسئله ندارند ممکن است هنگام مواجهه با مشکل از اقدام به حل آن خودداری کنند. به جای این که انرژی خود را برای حل مشکل صرف کنند، ممکن است وقت خود را برای اجتناب از این مسئله سرمایه گذاری کنند. به همین دلیل است که بسیاری از بچه ها در مدرسه عقب می مانند یا برای حفظ دوستی تلاش می کنند. بچه های دیگر که مهارت حل مسئله ندارند بدون شناخت از انتخاب های خود وارد عمل می شوند.

ممکن است کودکی به همسالانی که جلوتر از او صف می کشند ضربه بزند زیرا مطمئن نیست چه کار دیگری باید انجام دهند. یا ممکن است وقتی مورد تحقیر قرار می گیرد از کلاس خارج شود زیرا نمی تواند راه دیگری برای متوقف کردن آن وضعیت فکر کند. انتخاب‌ های آنی و بدون فکر ممکن است مشکلات بزرگتری را در طولانی ‌مدت ایجاد کند.

پنج گام حل مسئله

کودکانی که احساس درماندگی یا ناامیدی دارند اغلب برای حل مشکل تلاش نمی‌ کنند. اما هنگامی که فرمول روشنی برای حل مشکلات به آن ها ارائه می دهید، آن ها به توانایی خود در تلاش بیشتر اطمینان بیشتری نشان می دهند.

۱-مشکل را شناسایی کنید.

قدم نخست برای حل هر مشکلی، شناخت آن است. اغلب کودکان در مواجهه با مشکلات احساس سردرگمی و نا امیدی می‌ کنند. در این شرایط به آن ها کمک کنید مشکلات خود را بهتر بشناسند. توجه و همراهی شما به او احساس بهتری داده و نگاهشان نسبت به مشکلات تغییر خواهد کرد.

۲-حداقل پنج راه حل ممکن ایجاد کنید.

راه ‌های ممکن برای حل این مشکل را فراهم کنید. تأکید کنید که همه راه حل ها لزوماً نیازی به ایده های خوب ندارند (حداقل در این مرحله) اگر در تلاش برای ارائه ایده هستند، به فرزند خود کمک کنید تا راه حل هایی را ایجاد کند. به بگویید هر نظر و ایده دور از ذهن او راه حل احتمالی است. نکته اصلی این است که به آن ها کمک کنید ببینند که با کمی خلاقیت می توانند راه حل های مختلف بالقوه متعددی را بیابند.

۳-مزایا و معایب هر راه‌ حل را شناسایی کنید.

به فرزند خود کمک کنید تا پیامدهای مثبت و منفی احتمالی را برای هر راه حل بالقوه ای که شناسایی کرده است تشخیص دهد.

۴-راه حل نهایی را انتخاب کند.

هنگامی که فرزند شما نتایج مثبت و منفی احتمالی را ارزیابی کرد، او را تشویق کنید تا راه حلی را انتخاب کند. آن را آزمایش کنید به آن ها بگویید راه حلی را امتحان کنند و ببینند چه اتفاقی می افتد. در صورت عدم موفقیت، آن ها همیشه می توانند راه حل دیگری را از لیستی که در مرحله دوم توسعه داده اند، امتحان کنند.

۵- تلاش‌ های کودک را نادیده نگیرید.

زمانی که تلاش‌ های کودکان برای حل یک مسئله را مشاهده می‌کنید، با تشویق خود انگیزه‌ی بیشتری به آن ها بدهید. کودکان ممکن است از شما سوالات زیادی بپرسند. زمانی که مشکل آن ها را نادیده می‌ گیرید یا خود اقدام به حل آن می‌ کنید، فرصت یادگیری را از کودکان خود می‌ گیرید. والدینی که به تلاش‌ های فرزندان خود اهمیت می‌ دهند، این باور را در آن ها تقویت می‌کنند که توانایی حل هر مشکلی را خواهند داشت.

حل مشکلات را تمرین کنید.

هنگام بروز مشکلات، برای حل آن ها عجله نکنید. در عوض، به کودکان کمک کنید تا مراحل حل مشکل را طی کنند. وقتی نیاز به کمک دارند راهنمایی کنید، آن ها را تشویق کنید تا مشکلات را به تنهایی حل کنند. اگر آن ها قادر به یافتن راه حلی نیستند، وارد عمل شده و به آن ها کمک کنید تا در مورد برخی از آن ها فکر کنند. اما به طور خودکار به آن ها نگویید چه کار کنند.  

وقتی با مسائل رفتاری روبرو می شوید، از روش حل مشکل استفاده کنید. با هم بنشینید و بگویید: “اخیراً برای انجام تکالیف خود مشکل داشته اید. بیایید این مسئله را با هم حل کنیم.”

اگر آن ها فراموش کرده اند که تمرینات درسی خود را  انجام دهند، بپرسید: “چه کاری انجام دهیم تا مطمئن شویم این اتفاق دیگر تکرار نمی شود؟” اجازه دهید آن ها سعی کنند راه حل هایی را به تنهایی پیدا کرده و پرورش دهند. بچه ها اغلب راه حل های خلاقانه ای ارائه می کنند. بنابراین ممکن است بگویند: “من یک یادداشت می نویسم و آن را روی در خانه می چسبانم تا قبل از رفتن آن ها را به خاطر بسپارم” یا “من یک شب قبل کیفم را آماده می کنم و یک لیست برای من بنویسید تا بدانم که چه چیزی باید در کیف من باشد. ” وقتی فرزندتان مهارت حل مسئله خود را تمرین می کند او را تشویق کنید.

پیامدهای طبیعی را در نظر بگیرید.

پیامدهای طبیعی می‌ توانند مهارت ‌های حل مسئله را نیز آموزش دهند. بنابراین به کودک خود اجازه دهید که با عواقب طبیعی عملکرد خود روبرو شود. فقط مطمئن شوید که این کار برای فرزندتان مخاطره آمیز نباشد. به عنوان مثال اجازه دهید کودک شما تمام پول خود را در ده دقیقه ابتدایی که در یک شهربازی هستید خرج کند. این کار به او می آموزد که چطور منابع مالی خود را کنترل کند و برای خرج کردن فکر کرده و تصمیم بگیرد. اگر پولش تمام شد به او توضیح دهید بودجه او برای آن روز همین مقدار بوده است. مثلا ممکن است پول خود را برای چند بار سوار شدن یک وسیله استفاده کنند و در نهایت پول کافی برای انتخاب وسیله های دیگر نداشته باشند. این کار به آن ها می آموزد که چطور میان خواسته ها و منابع مالی خود تعادل برقرار کنند. این پیامدهای طبیعی را به عنوان یک لحظه ی قابل آموزش برای کمک به همکاری در حل مشکلات در نظر بگیرید.

هانا یک بازی روانشناسی برای کودکان است که در آن مهارت های شناختی و مهارت های حل مسئله کودکان ارتقا می یابد. برای دریافت اپلیکیشن هانا اینجا کلیک کنید.